Autorka wpisu: Julia Sekulska

Język hebrajski należy do rodziny języków semickich, a świadectwa spisane w tym języku sięgają nawet III tysiąclecia przed Chrystusem. Hebrajski, język Biblii, jest formą mówionego języka kananejskiego na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. „To cud, że przetrwał” – tak o języku hebrajskim mówią uczeni, ponieważ żaden inny kraj nie znał i nie zna alfabetu hebrajskiego. 

A więc co z tym tajemniczym alfabetem? 

Alfabet hebrajski składa się z 22 liter, a wśród nich nie ma rozróżnienia pomiędzy literami wielkimi i małymi. Literki przypominają jakby „rusztowania” i zapisywane są oddzielnie, nie bez powodu nazywany jest też „pismem kwadratowym”. Dodatkowo, 5 liter występuje w innej, końcowej formie, gdy pojawia się na końcu wyrazu.

Alfabet hebrajski nie zawiera samogłosek – można więc powiedzieć, że czytając dane słowo, trzeba wiedzieć, jaką samogłoskę należy wymówić. Im więcej słów poznaje się w j. hebrajskim, tym bardziej staje się to instynktowne, ponieważ wiele części mowy takich, jak grupy czasowników czy rzeczowników posiada podobny wzór samogłoskowy. Słowa zbudowane są w oparciu o rdzenie (hebr. szoraszim) składające się najczęściej z 3 spółgłosek.

Czy język hebrajski jest trudny? 

Do czynników, które w największym stopniu utrudniają naukę hebrajskiego, należy specyficzny kształt liter alfabetu, brak zapisu samogłosek, oraz kierunek czytania od prawej do lewej strony. Jeśli ktoś jest leworęczny, być może ucieszy się, że może pisać piórem bez rozmazywania atramentu dłonią. Ale mamy dobrą wiadomość także dla praworęcznych: jeśli zmieniamy kierunek pisania lub rękę, którą piszemy, wpływa to na bardziej równomierną pracę półkul naszego mózgu 😊

Pora zagłębić się w szczegóły i zbadać język od środka. 

Wyjątkowe litery

Jedno „h” to za mało

Warto zwrócić uwagę, że w j. hebrajskim istnieją dwie 3 litery „H”: „ה” najbardziej delikatne 
i łagodne, wymawiane jak polskie „h” , „ח” i „כ” – charczące, ostre i gardłowe, wymawiane jak szorstkie „ch”. Oprócz tego w hebrajskim pojawiają się 2 litery „K”: „ק” i „כ” oraz 2 litery „T”: „ת” i „ט”. 

Odebrano im głos

2 litery hebrajskie często są nieme w wymowie: „א” i „ע” – w przeszłości były one wypowiadane gardłowo, jednak z biegiem czasu ten sposób wymowy zanikł.  Litera „ה” może być także niema, jeśli pojawia się na końcu wyrazu. Znaczna część Izraelczyków omija tę literę w mowie potocznej.

„Begadkepat”

3 hebrajskie spółgłoski: „ב”, „כ” i „פ” wymawiane są inaczej w zależności od miejsca występowania w wyrazie. Jeśli pojawiają się na początku wyrazu lub po sylabie zamkniętej, przyjmują one „dagesz”, który powoduje wymowę „zwartą”. Jeśli natomiast występują gdziekolwiek indziej wymawiane są „szczelinowo”. Te spółgłoski określa się nazwą „begadkepat” ze względu na charakterystyczne spółgłoski należące do tej grupy.

Każda litera w alfabecie hebrajskim ma też swój odpowiednik liczbowy, który oznacza! W poniższej tabelce został przedstawiony cały alfabet hebrajski wraz z nazwą poszczególnych liter, odpowiadającą im wartością liczbową i wymową.

אלפבית

ALEFBET, czyli hebrajski alfabet

Samogłoski, a jednak!

Wcześniej mówiliśmy, że w języku hebrajskim nie ma samogłosek, ale, aby wspomóc proces odczytywania słów, żydowscy uczeni Tory zwani Masoretami stworzyli około VIII wieku naszej ery system zapisywania samogłosek, który używany jest do dziś. Polega on na stawianiu znaków pod literą lub obok niej – mogą to być kropki czy linie. Te znaki nazywane są „nikudami”, a każdy z nich przypisany jest wymowie danej samogłoski. 

Języki żydowskie
Języki żydowskie to języki, które rozwinęły się wśród Żydów mieszkających w diasporze. Cechami charakterystycznymi tak zwanych języków żydowskich są m.in.: 
- zapis literami alfabetu hebrajskiego
- wpływ języków miejscowych na słownictwo związane z życiem codziennym 
- znaczny udział słów pochodzenia hebrajskiego na określenie terminów związanych z religią i prawem żydowskim

Jidysz:
z niem. Jüdisch – „żydowski”, język Żydów aszkenazyjskich.
W średniowiecznej literaturze rabinicznej pojęcie „Aszkenaz” utożsamiano z ziemiami niemieckimi
skład: 75% słownictwo germańskie, 15% hebrajskie, 10% słowiańskie

Ladino:
zwany też judezmo, sefardyjskim lub judeo-hiszpańskim, język Żydów sefardyjskich, wygnanych wraz z muzułmanami w 1492 roku z Hiszpanii przez katolickich monarchów. Termin „Sefarad” pochodzi z Biblii Hebrajskiej z Księgi Abdiasza. Skład: średniowieczny hiszpański kastylijski + hebrajski (dodatkowo: arabski, grecki lub turecki w zależności od regionu)